Na przestrzeni ostatnich kilkudziesięciu lat profil użytkowania nieruchomości gruntowych w Polsce przeszedł wiele modyfikacji, za sprawą dynamicznego postępu cywilizacyjnego i technicznego.
Nie bez znaczenia dla takiego stanu rzeczy były zmiany społeczno-polityczne, które spowodowały, że rozrosły się miasta i tereny zabudowane. Polska od wieków jest krajem typowo rolniczym, choć obszary użytków rolnych w ciągu kolejnych dziesięcioleci, zdecydowanie się skurczyły. Ziemia rolna była przejmowana przez różne podmioty, które zmieniały jej dotychczasową funkcję.
Historyczna struktura gruntów
Jeszcze pół wieku temu w Polsce zdecydowana większość gruntów miała charakter gruntów ornych. Sukcesywnie przez kolejne lata ich udział w ogólnej powierzchni nieruchomości gruntowych malał, na rzecz gruntów przeznaczonych pod zabudowę mieszkalną i przemysłową. Główny urząd Statystyczny podaje, że w 1950 roku ponad połowa ziem w Polsce była gruntami ornymi. 40 lat później procentowy udział tychże gruntów wynosił już niecałe 47%. Nadal Polska pozostaje krajem rolniczym, ale z roku na rok struktura użytkowania ziemi w Polsce się zmienia. Co ciekawe, o ponad 6% zwiększyła się powierzchnia ogólna lasów w Polsce od roku 1950 do 1990. Związane było to z przeprowadzanymi pracami zalesiania poszczególnych obszarów kraju.
Rośnie powierzchnia terenów zabudowanych, przemysłowych, handlowych i komunikacyjnych, jak i innych gruntów zabudowanych. Grunty orne przez lata były przejmowane pod zabudowę i przemysł, w przeciwieństwie do terenów leśnych, które rzadko kiedy podlegają urbanizacji.
Okres transformacji
Po roku 1989 nastąpił okres transformacji ustrojowej w Polsce. Ludzie mieszkający na wsiach i prowadzący rodzinne gospodarstwa rolne, przenosili się do aglomeracji miejskich i tam rozpoczynali nowe życie. Przez to miasta rozrastały się, zajmując kolejne tereny. Tak wzrosła ogólna powierzchnia gruntów zurbanizowanych, zabudowanych na potrzeby budownictwa mieszkaniowego i przemysłowego. Zmiana użytkowania ziemi po okresie transformacji jest wyraźnie widoczna. Nastąpił rozwój terenów osiedlowych, zmniejszenie się powierzchni użytków rolnych i zwiększanie powierzchni lasów.
Klasyfikacja gruntów
Grunty w każdym kraju dzielą się na różne typy, biorąc pod uwagę daną ich cechę, można stworzyć co najmniej kilka klasyfikacji gruntów. Najbardziej klasyczna klasyfikacja, wykorzystywana również przez ośrodki badawcze, w tym Główny Urząd statystyczny w Polsce, wyróżnia rodzaje gruntów biorąc za punkt wyjścia formę ich użytkowania. Na tej podstawie wyróżnia się grunty orne, sady, łąki i pastwiska.
Grunty w świetle prawa
W Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 10 grudnia 2010 roku w sprawie Klasyfikacji Środków Trwałych, w Grupie O wyróżnia się następujące podgrupy gruntów:
- Podgrupa 01 – użytki rolne,
- Podgrupa 02 – grunty leśne,
- Podgrupa 03 – Grunty zabudowane i zurbanizowane,
- Podgrupa 04 – Użytki ekologiczne,
- Podgrupa 05 – Tereny różne,
- Podgrupa 06 – Nieużytki,
- Podgrupa 07 – Grunty pod wodami.
Ewidencja gruntów przyjęta w polskim prawie wyróżnia zaś następujący podział użytków rolnych,
- Grunty orne,
- Sady,
- Łąki trwałe,
- Pastwiska trwałe,
- Grunty rolne zabudowane
- Grunty pod stawami,
- Rowy.
W Podgrupie 03 – Grunty zabudowane i zurbanizowane, wymienia się natomiast:
- Tereny mieszkaniowe,
- Tereny przemysłowe,
- Inne tereny zabudowane,
- Zurbanizowane tereny niezabudowane,
- Tereny rekreacyjno-wypoczynkowe,
- Użytki kopalne,
- Tereny komunikacyjne.
Analiza danych statystycznych
Na podstawie danych statystycznych zaczerpniętych z Rocznika Statystycznego Rolnictwa z 2011 roku, można przeanalizować zmiany zachodzące w strukturze gruntów w Polsce na przestrzeni ostatnich 10 lat. Łącznie w Polsce znajduje się dziś 31268 tys. ha gruntów, które dzielą się na kilka typów, ze względu na model ich wykorzystywania.
Pierwszy rysunek przedstawia zmiany w strukturze powierzchniowej gruntów ornych:
Pierwszy rysunek prezentuje zmiany w powierzchni użytków rolnych na przestrzeni ponad 10 ostatnich lat. Od 2002 roku sukcesywnie zmniejszała się powierzchnia gruntów rolnych. Obecnie jest ich o ponad 10 tys. hektarów mniej, niż jeszcze w 2002 roku. Duży wzrost powierzchni użytków rolnych w 2002 roku w stosunku do 2000 roku wynika najprawdopodobniej z wprowadzenia nowej ewidencji gruntów, która w poczet „gruntów rolnych” wprowadziła dodatkowe kategorie ziem.
Malejąca powierzchnia gruntów rolnych związana jest z rozwojem terenów miejskich, rozwojem budownictwa mieszkaniowego, ośrodków przemysłowych i handlowych. Duże znaczenie ma rozwój kraju pod względem infrastruktury komunikacyjnej. Budowa kolejnych dróg i autostrad w Polsce powoduje, że część terenów rolnych jest wykupywana pod budowę dróg. Rozwój osiedli mieszkaniowych, zwłaszcza wokół dużych aglomeracji miejskich najczęściej odbywa się kosztem terenów rolnych, a rzadziej lasów.
Rysunek 2. prezentuje sukcesywny wzrost ogólnej powierzchni gruntów leśnych oraz zadrzewionych i zakrzewionych w Polsce, od roku 2000, aż po chwilę obecną. W 2011 roku Główny Urząd Statystyczny szacował, że ich powierzchnia wynosi 9570 tys. hektarów. Powodem wzrostu powierzchni lasów w Polsce jest prowadzenie w okresie powojennym oraz w latach 1990-2007 intensywnych prac zalesieniowych. W naszym kraju istniał wówczas problem zbyt małej lesistości. Pierwsze zalesienia przeprowadzono w ramach Krajowego Programu Zwiększania Lesistości, a drugie przy udziale środków z Unii Europejskiej, w ramach Planu Rozwoju Obszarów Wiejskich. Rząd w 2005 roku prowadził prace dotyczące odnowień obszarów porębowych lub zdegradowanych, zaś przystąpienie Polski do Unii Europejskiej w 2004 roku spowodowało, że zmieniona została polityka rolna. Ziemie leżące odłogiem oraz słabe użytkowo grunty orne przeznaczono w dużej mierze pod zalesienie lub zadrzewnienie.
W 2007 roku poziom lesistości w Polsce osiągnął już 30%. Od 2000 roku do roku 2011 powierzchnia lasów w kraju zwiększyła się o 5,1%.
Powierzchnia gruntów pod wodami nie zmieniała się w sposób znaczący. Jedynie pomiędzy rokiem 2000 a 2002 występuje spora różnica, wynikająca najpewniej ze zmian w sposobie ewidencji gruntów.
Powierzchnia użytków kopalnych, jak pokazuje rysunek 4., zmalała na przestrzeni ostatniego dziesięciolecia. Jeszcze na początku XXI wieku użytki te zajmowały o wiele większą powierzchnię, niż dziś. Od 2000 roku do 2011 roku ich łączna powierzchnia zmalała o niemalże 25%. Spowodowane było to zamykaniem nierentownych kopalń i ich przekształcaniem w inne grunty.
Od 2008 roku wyraźnie zauważalny jest wzrost powierzchni terenów komunikacyjnych w Polsce, co spowodowane zostało podjętymi inwestycjami drogowymi w tym zakresie, głównie tymi związanymi z organizacją Mistrzostw Europy w Piłce Nożnej 2012. Wcześniejszy spadek powierzchni być może wiąże się z zamykaniem części torów kolejowych, które nie są już wykorzystywane w praktyce przez PKP i oddawaniem we władze spółdzielni i gmin, dróg osiedlowych, wewnętrznych, które wchodzą już w skład powierzchni terenów mieszkalnych, a nie terenów komunikacyjnych.
Rysunek 6. Wskazuje, że powierzchnia terenów osiedlowych od 10 lat wciąż wzrasta. Ponownie różnica pomiędzy powierzchnią terenów osiedlowych w 2000 i 2002 roku wywołana jest zmianą w sposobie ewidencjonowania gruntów. Od 2002 roku do 2011 ich powierzchnia wzrosła o ponad 18%.
W związku z intensywnymi pracami skierowanymi na wykorzystanie w praktyce nieużytków – poprzez stworzenie na tych terenach osiedli mieszkalnych, terenów komunikacyjnych czy gruntów zalesionych, powierzchnia nieużytków maleje. W ciągu ostatnich 11 lat zmalała ona o ponad 4%.
Podsumowanie
Zmiany gospodarcze i polityczne w Polsce powodują, że sukcesywnie maleje powierzchnia użytków rolnych, na rzecz terenów mieszkalnych, przemysłowych i komunikacyjnych,. Niezależnie od tego, rośnie powierzchnia terenów zalesionych, zadrzewionych i zakrzewionych. Związane jest to z prowadzoną polityką zwiększania zalesienia kraju. Dziś współczynnik lesistości w Polsce wynosi już 30%, podczas gdy przed 2000 rokiem wynosił on nieco ponad 20%. Struktura powierzchniowa naszego kraju ulega przeobrażeniom. Władze kraju starają się możliwie jak najlepiej wykorzystywać nieużytki, tworząc na ich terenie osiedla mieszkalne i drogi. Jednocześnie, bez zmian w praktyce pozostają tereny pod wodami i rzekami.
Rozwój cywilizacyjny Polski i Polaków powodować będzie w przyszłości dalsze zmiany w powierzchni poszczególnych rodzajów gruntów. Najpewniej zwiększać będą się tereny typowo miejskie, a zmniejszać tereny rolnicze, choć Polska jak dotychczas pozostaje krajem, gdzie przeważają grunty orne.
Autor: http://ofertygruntow.pl/
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz
Będę Tobie niezmiernie wdzięczny za pozostawienie komentarza. Wielkie Dzięki.